Άρθρα, συνεντεύξεις, ομιλίες, επιφυλλίδες και άλλα δημοσιεύματα
σε χρονολογική σειρά, με βάση την πρώτη δημοσίευση
H αναβίωση της δημοκρατίας και η Αριστερά.
Eφημερίδα Το Βήμα, 06 Αυγούστου 1974.
Σύγκριση και σχέσεις της ελληνικής οικονομίας με τη Δυτική Ευρώπη, 1860-1910.
Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1978, 2, σ. 86-99.
Προβλήματα αιτιολογίας στην ιστορία.
Πολίτης, 1978, 17 (Μάϊος), σ. 3-14.
Οικονομικές συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής : μια πρώτη προσέγγιση.
Διάλεξη επί υφηγεσία, Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, 1980. Τμήματα τηςδιάλεξης αναδημοσιεύθηκαν βελτιωμένα στο δημοσίευμα «Εικοστός αιώνας. Οι μεγάλοι σταθμοί της ελληνικής οικονομίας», 1999/2000 (βλ. παρακάτωδημοσιεύματα του 1999, υπ’αρ. 39).
Δυτικά πρότυπα και βαλκανικές ιδιομορφίες: εκμοντερνισμός και βιομηχανική επανάσταση στα Βαλκάνια.
Πολίτης, 1980-1981, τ. 39, σ. 74-83 (βιβλιοκρισία).
Οικονομία, κράτος και κοινωνικές τάξεις, 1830-1910.
Σεμινάριο του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, Πρακτικά 1981 – 1986.
Οικονομική Ιστορία: αν υπάρχει, τί ερευνά;
Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1981, 5, σ. 13-40.
La conjoncture économique au Levant et la diaspora hellénique, 1869-1873.
Cahiers de la Mediterranée, 1981, pp. 191-199.
Οικονομική ελευθερία: ιδεολογία και πραγματικότητα.
Διεθνές Συμπόσιο Ελευθερία και αναγκαιότητα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Αθήνα-Πορταριά 1981. Πρακτικά: Ελληνική Ανθρωπιστική Εταιρεία, 1985, σ. 409-420. Το κείμενο έχει συμπεριληφθεί στην παρακάτω ομιλία (Λαύριο, 2015).
Υποτίμηση της δραχμής, 1886-1905: μια πρώτη προσέγγιση.
Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1981/5, σ. 41-49.
Η οικονομία της Επτανήσου, 1830-1910.
Συμπόσιο Λευκαδικών Σπουδών, Σεπτέμβριος 1982, Πρακτικά, 1985.
Διεπιστημονικότητα και Ιστορία.
Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 1982, τ. 44-47, σ. 52-64
FR Hiérarchies sociales, capitaux et retard économique en Grèce, XVIIIe-XXe siècle.
Ile Colloque International d’Histoire, Économies Méditerranéennes: Équilibres et Intercommunications, XIII-XIX siècles, 1983. Πρακτικά: Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών / KNE, 1983/1985, τόμος 2, σ. 302-332.
Διεθνείς οικονομικές σχέσεις και πολιτική εξάρτηση: η ελληνική περίπτωση, 1824-1878.
Ιστορικά, 1983, έτος 1, τ. 1, σ.145-174.
EN Shipping and the Economy of Greece from the 19th to the 20th Century.
Symposium Modern Greece in the European Context, New York University, 18.10.1983, City University of New York.Το κείμενο προδημοσιεύθηκε το 1981στα πρακτικά των Σεμιναρίων του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας.AνακοινώθηκεεπίσηςβελτιωμένοστοCongress of the International Economic History Association,Milano,1994, Session C.
From Tithe to Income-Tax; Greece, 1830-1940.
Discussion paper, round table on Modern Greece, Princeton University, October 1983.
Consular Reports and International Statistics in the British Parliamentary Papers: a Source of Comparative History, 1830-1914.
The Journal of European Economic History, 1990, 19 (2), 311-328. (πρώτη εκδοχή στα Ιστορικά, 1984, 2).
Εξωτερικός δανεισμός και εξωτερική πολιτική, 1830-1900.
Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1984/ 7, σ. 143-152.
Ελληνικά πανεπιστήμια, κοινωνικές επιστήμες, ιστορία: σχόλιο με αφορμή ένα συνέδριο.
Ιστορικά, 1984, 1 (2), σ. 416-418.
H ιστοριογραφία του νεότερου ελληνισμού σήμερα.
Δελτίο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1988/11 (ανα-δημοσίευση στα Σύγχρονα Θέματα, 1988/35-36-37, σ. 84-94).
Σημείωμα για την ιστοριογραφική έρευνα.
Σύγχρονα Θέματα, 1988/35-36-37, σ. 98-103.
Η πανεπιστημιακή διδασκαλία της ιστορίας.
Σύγχρονα Θέματα, 1988/35-36-37, σ.104-117.
EN Consular Reports and International Statistics in the British Parliamentary Papers: a Source of Comparative History, 1830-1914.
The Journal of European Economic History, 1990, 19/2, pp. 311-328 (και Ιστορικά, 1984/2).
FR Entrepreneurs grecs: trois générations, 1770-1900.
Communication au séminaire La culture des négociants, Institut Universitaire Européen, Florence, février 1988. Paru sous la direction de Franco Angiolini et Daniel Roche: Cultures et formations négociantes dans l’Europe moderne, Paris, EHESS, 1995, p. 111-130.
SP Reforma agraria y poder politico en Grecia.
Areas, Murcia, 12/1990, p. 17-25 (η τελική μορφή του άρθρου δημοσιεύθηκε εν συνεχεία στα Annales, E.S.C., 1993/2, βλ. παρακάτω).
Σημείωμα για την ιστορική έρευνα.
Ιστορικά, 1991, 8 (14-15), σ. 12-16.
Διάσωση τεκμηρίων.
Ομιλία για τα 24 χρόνια από την 21η Απριλίου 1967, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αναδημοσιεύθηκε στα Σύγχρονα Θέματα, 1991, 14 (46-47), σ. 4-6.
FR Terre, paysans et pouvoir économique, Grèce 18e – 20e siècle.
Annales E.S.C., 1992/2, p.273-91
FR Terre, paysans et pouvoir politique, Grèce 18e – 20e siècle.
Annales, E.S.C., 1993, 1, p. 85-107 (βλ. σε ισπανική διαφοροποιημένη έκδοση το παρακάτω δημοσίευμα Grecia, ss. XVIII-XX. La tierra, los campesinos y el poder).
EN Banking, Public Finance and the Economy: Greece, 1919-1933.
Cinquième colloque historique des Treilles avec la participation de la Fondation Européenne des Sciences: The Economic History of Europe between the Wars, September 1990, published in: Ch. Feinstein (ed.), Banking, Currency and Finance in Europe between the Wars, Oxford: Clarendon Press, 1995, 458-471.
‘Φαντασία πιθανή’ : Ιστορία, απροσδιοριστία και προβλεψιμότητα.
Συνέδριο στη μνήμη του Κ.Θ.Δημαρά, 29.9-1.10.1993. Πρακτικά: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 1995, σ.593-640.
Η νέα αταξία πραγμάτων.
Διεθνές Οικονομολογικό Συνέδριο, Αθήνα 21-23.10.1993. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή και αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο «Ευρώπη. Δύο δοκίμια και τρία σχόλια».
EN Capital flows and entrepreneurial strategies in Southern Europe and the Balkans, Eighteenth-Twentieth Century.
Paper introducing the «C» session directed by G.B.Dertilis, Congress of the International Economic History Association, Milano, September 1994.
SP Grecia, ss. XVIII-XX. La tierra, los campesinos y el poder
in Morilla Critz, J., (ed.) California y el Mediterraneo: estudios de la historia dos agriculturas competidoras, Madrid: Ministerio de Agricultura, 1995, p. 371-400. Translation of the article published in the Annales, E.S.C., 1993/1, see above),
Εμφύλιος και παγκόσμιος : ιστορικές περιοδολογήσεις, στο Φλάϊσερ, Χ,, Σβορώνος, Ν. (επιμ.) «Ελλάδα, 1936-1944. Δικτατορία – Κατοχή – Αντίσταση». Πρακτικά Α’ Διεθνούς Συνεδρίου Σύγχρονης Ιστορίας, 1995, Μορφωτικό Ίδρυμα Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος.
EN King Cotton and his Bankers: the Benakis Cotton Industry in Egypt, 1905-1907.
Colloque des Treilles, Var, septembre 1996. Αναδημοσιεύθηκε με τον ίδιο τίτλο ως παράρτημα του βιβλίου Ιστορία της Νεότερης και Σύγχρονης Ελλάδας, 1750-2015 αναρτημένο στην ιστοσελίδα του εκδότη: www.cup.gr
Αφορία, ακρίβεια και πείνα.
Ιστορικά, 1996, 13(24, 25), σ. 308-311 (βιβλιοκριτικό άρθρο).
Εικοστός αιώνας, Οι μεγάλοι σταθμοί της ελληνικής οικονομίας.
Οικονομικός Ταχυδρόμος, ειδικό τεύχος, Δεκέμβριος 1999 – Ιανουάριος 2000, σ. 6-57.
FR Europe civilisée, Europe périphérique, monde sauvage: l’ origine moderne de l’identité européenne.
In : Hélène Ahrweiler et Maurice Aymard, (eds.) Les Européens, Paris, Éditions Hermann, 2000, pp. 437-442.
EN Strangers’ Drawings: Diaspora Greeks, 1780-1900. Colloquium Xenos and Xenia in History, St. Andrew’s Theological College. Sydney, May 2000.
Ελληνική ναυτιλία. Η νεωτερικότητα μιας παράδοσης τριών αιώνων. (Greek Shipping: The Modernity of a Century-old Tradition). Εναρκτήρια ομιλία στο διεθνές συνέδριο «Ποσειδώνεια», Αθήνα, 4 Ιουνίου 2002. Keynote lecture at the inauguration of the international exposition “Poseidoneia”, Piraeus, Greece, 4 June 2002.
IT Dall’emigrazione all’immigrazione: Grecia, 1989-2000.
In Aymard, M., Barca, F. (a cura di), Conflitti, migrazioni e diritti dell’uomo, Soveria Mannelli, Rubbettino, 2002.
Στην έκθεση Βαρβαρέσου (1951), πέντε σταθερές της ελληνικής ιστορίας
Αθήνα, Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, 2004.
Σιωπές, μονομέρειες και μόδες στην ιστοριογραφία.
Συνέδριο «Ιστοριογραφία της νεότερης και της σύγχρονης Ελλάδας 1833-2002», Πρακτικά, τόμος Α’, σ. 275-282. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2004.
FR Dette publique et dépenses militaires: la Grèce et la question d’Orient.
Journées du Centre de Recherches Historiques, EHESS, 2001. Acta sous la direction de J.Andreau, G. Béaur, et J.-Y. Grenier, «La dette publique dans l’histoire». Ministère de l’Économie, des Finances et de l’Industrie, Paris : 2006, p. 395-422.
Κράτος, γλώσσα και τεχνογνωσία στην Ελλάδα, 1830-1940.
Ανακοίνωση στο συνέδριο για τα 150 χρόνια του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, Μάρτιος 2009.
Το Κίνημα του 1909 και η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Ανακοίνωση στην ημερίδα «1909: Εκατό χρόνια μετά» του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, 18.12.2009, Αθήνα.
Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται και δεν διδάσκει: οικονομικές κρίσεις και κράτος στην Ελλάδα. Ετήσια διάλεξη, Ελληνικό Ίδρυμα Αμυντικής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), Αθήνα 4 Μαρτίου 2010, δημοσιευμένη στον ιστότοπο του Ιδρύματος.
Ο «Μαύρος Οκτώβριος» του Κραχ και ο αντίκτυπος στην Ελλάδα (1929-1933). Ειδική σελίδα στην ‘Καθημερινή’, 21.3.2010.
Η κρίση στην Γαλλία και στην Ελλάδα.
Κείμενο συνέντευξης στο ραδιόφωνο του Sky, Οκτώβριος 2010.
Κώστας Αξελός, ‘Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας’ και σκέψεις για την δημοκρατία.
Ημερίδα στη μνήμη του Κώστα Αξελού, 28 Φεβρουαρίου 2011, Cité Universitaire, Fondation Hellénique. Το κείμενο ανακοινώθηκε επίσης σε ομιλία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών στις 12 Δεκεμβρίου 2016, στην γαλλική γλώσσα.
Ερμηνεύοντας τη νεοελληνική ιστορία: παρελθόν και παρόν.
Ομιλία στο μεταπτυχιακό σεμινάριο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ιανουάριος 2011.
Η κρίση στην Ελλάδα: ρωτώντας το παρελθόν, σκεπτόμενοι το μέλλον.
Ομιλία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (στην ελληνική γλώσσα), Μάρτιος 2011, δημοσίευση στο Athens Review of Books, Μάρτιος 2011.
Καιροί ου μενετοί.
Athens Review of Books, Ιανουάριος 2012.
Ο προαιώνιος Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος.
Athens Review of Books, Φεβρουάριος 2012.
FR Vie en diaspora et culture bourgeoise:, Demetrius Vikelas, né 1833.
Conférences en séminaire, École des Hautes Études en Sciences Sociales, 2014.
Αλ. Θ. Ζαΐμης: μία όψη ενός πολυσχιδούς βίου
Ομιλία σε εκδήλωση για τα 150 χρόνια της Εθνικής Τράπεζας στην Κρήτη
Η κρίση στην Ελλάδα.
Συνέντευξη στον Γ. Μπασκόζο, περιοδικό «Αναγνώστης», Νοέμβριος 2014.
Μυθιστόρημα, Ιστορία, Κινηματογράφος : ο Γατόπαρδος στο Κιμουρτζής, Π. Γ. επιμ., CineScience. Ο κινηματογράφος στον φακό της επιστήμης, Αθήνα: Gutenberg, 2013. Μερική αναδημοσίευση στα Σύγχρονα Θέματα, Δεκέμβριος 2014.
Τρίμηνο πόκερ με αποτυχημένες μπλόφες. Συνέντευξη στον Γ. Μπέκο, Το Βήμα – ’Νέες Εποχές’, 10 Μαϊου 2015.
Μια ‘‘αυτοβιογραφία’’ βιογραφική και ψυχαναληπτική. Βιβλιοκρισία για το βιβλίο της Ουρανίας Λαμψίδου «Η αυτοβιογραφία του πατέρα μου». Athens Review of Books, Ιούνιος 2015.
D-NL Op de bres voor Europa De terugkeer van Europa, Haar tranen, daden en dromen, Nexus Instituut, Dec. 2015, pp. 279-281 (Cris de cœur pour l’Europe)
DAN Historien har splittet graekerne, men har intet laert dem.
Interview to Ulla Poulsen, Kristeligt Dagblad, Denmark, 02.07.2015.
FR Deux siècles de diasporas, d’émigrations et d’immigrations en Grèce: quels rapports avec la crise actuelle ? Conférence à la journée d’études « L’Europe et les réfugiés en 2015 : une crise de la mémoire ? » du 25 novembre 2015, organisée par le Centre migrations et citoyennetés de l’IFRI, en partenariat avec l’Université d’Amsterdam et l’Université de Warwick (v. le site IFRI).
Πόλεμοι, χρέος και κρίσεις στην Ελλάδα, 1821-2015: η αγνοημένη Ιστορία.
Keynote lecture, Delphi International Forum, February 2016.
Η κρίση στην Ελλάδα.
Συνέντευξη στην Νόρα Ράλλη, Εφημερίδα των Συντακτών, Οκτώβριος 2016.
Κρίση και παιδεία: η ελληνική παιδεία είναι “κληρονομηθέν χρέος”.
Συνέντευξη στον Γρηγόρη Μπέκο, Το Βήμα, Νοέμβριος 2016.
FR Le « destin de la Grèce moderne » de Kostas Axelos – et quelques pensées sur la démocratie.
Conférence à la soirée dédiée à Kostas Axelos, Paris, 28.02.2011, Institut Néohellénique, Cité Universitaire. Texte repris et augmenté pour une présentation à l’École Française d’Athènes le 12 décembre 2016.
Η τυραννία της αμάθειας. (The Tyranny of Ignorance)
Session keynote lecture, Delphi International Forum, March 2017.
Το Πρόσωπο και το Έργο: Γιώργος Δερτιλής. 28 Απριλίου 2017.
Συνομιλία του Γ. Δερτιλή με τον Σταύρο Θωμαδάκη, τη Νίκη Μαρωνίτη, τον Άγγελο Νταλαχάνη και την Ειρήνη Τουντασάκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Οργανωτής: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. www.moraitis.edu.gr
Μετά την πτώχευση του 1893: αναστοχασμός με αφορμή το Λαύριο του 2017.
Ομιλία στην Εταιρεία Λαυρεωτικών Μελετών, Λαύριο, Ιούνιος 2017.
Πού πηγαίνει η Ελληνική Δημοκρατία; Επιφυλλίδα για την δίωξη κατά του περιοδικού «Athens Review of Books». Το Βήμα, 6 Αυγούστου 2017.
DE Ist Griechenlands Demokratie in Gefahr? Frankfurter Allgemeine Zeitung. Αναδημοσίευη του παραπάνω κειμένου σε γερμανική μετάφραση με την άδεια του συγγραφέα, 22 Σεπτεμβρίου 2017.
Τί μαθαίναμε συζητώντας με την Αγγελική Λαϊου – και τί δεν προλάβαμε να μάθουμε. Εκδήλωση στην μνήμη της Αγγελικής Λαϊου, Βυζαντινό Μουσείο, Ναύπλιο, Δεκέμβριος 2018. Οργανωτής ο Σύλλογος Φιλολόγων Αργολίδας. Λινκ πλάϊ στο όνομά της εδώ και στην Αρχική Σελίδα (μόνο στην ελληνική).
EN Θεωρίες της καταστροφής και στατιστικές της συμφοράς. (Catastrophe Theories and Dire Statistics).
Session keynote lecture, Delphi International Forum, March 2019.
FR Associations, témoignages, mythistoires. Conférence au colloque « La Biographie revisitée», Paris 13-14 mai 2014, École des Hautes Études en Sciences Sociales, Paris. Publication dans la revue du Centre de Recherches Historiques: L’Atelier du CRH, 21/2019, disponible sur le site EHESS/CRH.
Με τους δημαγωγούς η Ελλάδα δυστύχησε. Συνέντευξη στον Μ.Καρασαρίνη, Το Βήμα Μάιος 2019.
Βιογραφία, Αυτοβιογραφία, Ιστοριογραφία. Επιστημονικό Συμπόσιο 1-2 Νοεμβρίου 2019, Οργανωτές: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. Συζήτηση στρογγυλής Τράπεζας (2.11.2019). Συνομιλητές: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Γιώργος Δερτιλής, Νίκη Μαρωνίτη, Βασίλης Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση είναι υπό έκδοση στο Δελτίο της Εταιρείας και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα www.moraitis.edu.gr
Μια συνέντευξη για την πανδημία.
Συνέντευξη στην Κ. Ανέστη, iefimerida, Απρίλιος 2020.